نماز جمعه یکی از مهم ترین و با شکوه ترین فریضه های عبادی سیاسی اسلام است که از ابعاد گوناگون فرهنگی، سیاسی، اطلاع رسانی و غیره برخوردار می باشد. نماز جمعه از همان ابتدای تشکیل جامعه نبوی در مدینه تشریع و توسط پیامبر گرامی اسلام (ص)اقامه شد. نزول سوره ای خاص در قرآن کریم به نام سوره جمعه که به بیان اهمیت نماز با شکوه جمعه می پردازد، جایگاه ارزشمند این فریضه الهی را در جامعه اسلامی می رساند.
اگر گناهانی مانند دروغ، غیبت، تهمت و... جنبه فردی دارند، تفرقه یک گناه اجتماعی است. گردهمایی ها از عوامل رفع تفرقه است و تحقق این امر با وحدت هدف و عقیده و برنامه مقدور است و نمازهای گروهی گردهمایی های بر اساس وحدت هدف و عقیده است که تفرقه را می زداید و وحدت را برقرار می سازد.
مشورت که از عوامل تصحیح و تقویت اندیشه ها و زمینه ای برای اتخاذ تصمیم های درست در امر اداره اجتماع است در چنین گردهمایی هایی میسر می شود.که نماز جمعه یکی ازبزرگترین گردهمایی هاست،گردهمایی عبادی و سیاسی هفتگی مسلمانان، که در ایجاد وحدت و همبستگی و آگاهی بخشی در زمینه معارف دینی و مسائل روز دنیا به امت اسلام تاثیر زیادی دارد.
نمازجمعه، تلطیف روح، شستن دل از آلودگی های گناه و زدودن زنگار معصیت از قلب مومنان است و بخش دیگر آن تشریح مسائل و موضوع های روز که در دنیا رخ می دهد و موضع گیری امت اسلامی در قبال این مسائل است.
نماز جمعه دو خطبه دارد که شامل انواع موعظه، اندرزها، امر به تقوی و پرهیزگاری است و از نظر اجتماعی و سیاسی این آیین به عنوان یک کنگره عظیم هفتگی بعد از حج بزرگترین همایش اسلامی به شمار می رود و میتوان آن را محور وحدت و توحید برشمرد به طوری که روایتی از پیامبر «صلی الله علیه و آله» آمده است: «شرکت در نماز جمعه حج تهی دستان است».
ماهیت نماز جمعه ماهیتی سیاسی و عبادی است و مردم در این همایش بزرگ افزون براینکه در جریان فرمایش ها و منویات رهبر معظم انقلاب قرار می گیرند با مسائل روز جهان اسلام نیز آشنا می شوند.
نماز جمعه باعث آگاهی بخشیدن به مردم در زمینه معارف اسلامی و رویدادهای مهم اجتماعی و سیاسی، ایجاد همبستگی و انسجام هر چه بیشتر در میان صف های مسلمانان به گونهای که دشمنان را به وحشت افکند و پشت آنها را بلرزاند، تجدید روح دینی و نشاط معنوی برای توده مردم مسلمان، جلب همکاری برای حل مشکلات عمومی می شود.
به همین دلیل دشمنان اسلام، از یک نماز جمعه جامع الشرائط که دستورهای اسلامی به صورت دقیق در آن رعایت شود بیم دارند و به همین دلیل نماز جمعه همیشه به عنوان یک اهرم نیرومند سیاسی در دست حکومت ها بوده است.
آنچه عامل پیروزی انقلاب اسلامی شد، ایمان، اعتقاد و باورها بود که دشمن آنها را هدف گرفته تا مردم ازنظام اسلامی مایوس شوند و نهاد نمازجمعه درمقابله و خنثی کردن برنامه دشمن خوب درخشیده است.
نماز جمعه درعین اینکه نمازی سیاسی عبادی است اما مردمی نیز هست و خطیب جمعه باید همانند پدری دلسوز به همه قشرها و گروه های سیاسی نگاه داشته باشد.
همچنین همه افراد ازهر جناح و گروه سیاسی فعال درقالب نظام جمهوری اسلامی باهم برادر هستند و برای استحکام نظام همه در کنار هم قرار دارند. وبیان و تبیین دیدگاه های رهبر معظم انقلاب از وظایف مهم امامان جمعه است که باید به آن پرداخته شود.
با فراجناحی بودن نماز جمعه، یک امام جمعه می تواند همه را زیر خیمه انقلاب جمع و زمینه توسعه و پیشرفت را در جامعه اسلامی فراهم کند.
پس میتوان گفت نماز جمعه هماهنگ کننده افکارو انگیزه های آحاد جامعه بر پایه ی دین است و یکی از دستاوردهای بزرگانقلاب اسلامی است که در همگرایی اراده ملی تاثیر زیادی دارد و دل های خداجوی مردم را به زیور آگاهی آراسته میکند و انها را برای حفاظت از نظام اسلامی بسیج مینماید.